Samen Leven
Maak van de ecologie een inspiratiebron om te overleven, juist in tijden van crisis. Hugh Jansman neemt je mee op ontdekkingsreis. Samen Leven. En komt uit bij de wolf. Misschien wel de meest inspirerende leermeester. Een ‘inspiratie en belevingscollege’ dat passend is op vele gelegenheden.
We leven in een prachtige wereld, bruisend van leven en uniek in het heelal. Maar de laatste tijd hoor je ook veel negatieve berichten. Berichten over crisis; klimaatcrisis, biodiversiteitscrisis… En wij als soort ook in crisis, soms feitelijk, soms vooral in onze beleving. Al met al dus veel instabiliteit en onzekerheid. We zitten als mensheid dan ook midden in een transitiefase die een groot beroep doet op ons aanpassingsvermogen om ook voor volgende generaties mensen – en de talloze niet-menselijke aardbewoners – een leefbare aarde na te laten. Aanpassen vraagt om verandering, kwetsbaarheid, loslaten van controle en duurzaam leiderschap. En dat terwijl we in een crisis geneigd zijn om vanuit primair zelfbehoud ons vast te klampen aan vertrouwde patronen en te kiezen voor autoritair leiderschap.
Lessen van andere sociale diersoorten
In de natuur draait het al miljoenen jaren om leven en overleven. Die ervaring en de resulterende systemen vormen dan ook een onuitputtelijke bron van inspiratie. Darwin schreef al dat ‘survival of the fittest’ draait om de soorten die het best in staat zijn zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Daarbij gaat het voor sociale groepsdieren niet om de ‘sterkste’, maar om de ‘best samenwerkende individuen’. ‘Wij’ in plaats van ‘Ik’. En om dat te kunnen, herken ik vijf belangrijke pijlers: sociale- en emotionele ontwikkeling, communicatie, spel en duurzaam leiderschap. Van de niet-menselijke diersoorten zijn wolven wellicht het meest inspirerende voorbeeld van hoe dat er in de praktijk uitziet. Vandaar dat zij centraal staan in mijn verhalen.
De wolf
Wolven spreken enorm tot de verbeelding; iedereen heeft er wel een beeld bij. In mijn verhalen zoek ik naar wat wij kunnen leren van wolven om in harmonie en duurzaam met elkaar en de natuur te leven. Het fascinerende is dat wolven in vele opzichten erg op ons mensen lijken. Een gezin of roedel bestaat voornamelijk uit een moeder en vader met daarnaast de nakomelingen uit verschillende jaren. Vaders en ook andere familieleden helpen bij het opvoeden van hun welpen. Jongen zijn relatief lang afhankelijk van de opvoeding en training in hun roedel. De meeste pubers verlaten vroeg of laat het ouderlijk roedel om een eigen plek te vinden. Net als mensen zijn wolven eigenlijk slecht uitgeruste jagers. Ze moeten het dus vooral hebben van samenwerken in combinatie met hun intelligentie, opportunisme en doorzettingsvermogen. De ouders zijn de leiders en hun wijze van opvoeden en leidinggeven is van groot belang voor de vorming van de jongen.
Herkenbaar voor ons mensen?
Maar hoe doen wolven dat allemaal? Is bij sociale groepsdieren de man wel de natuurlijke leider? Hoe wordt de hiërarchie vormgegeven en wanneer komt die onder druk te staan? Wat is het belang van spel voor de onderlinge saamhorigheid van sociale dieren? Hoe wordt de jeugd opgevoed en hoe wordt omgegaan met seniore roedelgenoten? Hoe worden de keuzes in een roedel gemaakt? Hoe zorgen wolven er voor duurzaam te leven en te voorkomen dat ze hun prooien uitputten of zelfs uitroeien?